Wat is duurzaam en wat betekent dat voor de bouw en de architectuur?

Duurzame ontwikkeling is de ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen, aldus de definitie van de VN-commissie Brundtland uit 1987.

Duurzaamheid gaat over de schaarste van de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht, zowel nu als in de toekomst. Bij duurzaam bouwen en verbouwen gaat het er vooral om dat men rekening houdt met de effecten op het milieu. Dat moet dan zowel bij het ontwerp gebeuren als tijdens de bouw, verbouw, renovatie of sloop van gebouwen. Bij duurzaam bouwen gaat het ook over het gebruik van het gebouw. Bijvoorbeeld over de emissie van CO2 door energieverbruik voor verwarming en koeling van een gebouw. Men bekijkt de milieueffecten dus over de hele levensduur van het gebouw.

Een passief huis is een woning die zo is ontworpen en gebouwd dat er een minimum aan energie nodig is voor de verwarming van de woning. Een passief huis is vaak extreem goed geïsoleerd en op de zon georiënteerd. Vanaf eind jaren 80 zijn in diverse Europese landen ’Passief huizen’ gebouwd. Maar de laatste jaren worden er ook steeds meer kantoren, scholen en andere gebouwen gerealiseerd volgens het Passiefhuis-concept. Naast nieuwbouw wordt er ook steeds meer in de bestaande bouw volgens dit concept gewerkt. Dit onderstaande filmpje legt op een leuke manier uit wat de basisprincipes zijn voor passief bouwen!

3D Visie architecten is gespecialiseerd in passief bouwen en probeert dit principe zoveel mogelijk toe te passen in zijn ontwerpen.

Geothermiehuizen...

Geothermiehuizen zijn geïsoleerd volgens het economisch optimum, zijn minder luchtdicht dan passiefhuizen en zijn uitgerust met het vraaggestuurde ventilatiesysteem C+EVO II Smartzone. Verder zit hun kracht hem in een extreem efficiënte verwarming en in een machtige en goedkope koeling. “Voor de verwarming betekent dit dat je voor elke 5 kWh aardwarmte die je bovenhaalt je maar 1 kWh elektriciteit verbruikt. Voor de passieve koeling, die voor de hele woning nog geen 25 euro op jaarbasis kost, is het opwekkingsrendement zelfs gelijk aan 10.” 

Het gevolg is dat je met ‘normale’ isolatie hetzelfde E-peil haalt als een passiefwoning. Voldoende voor de strengere isolatienorm van 2014, maar niet zo extreem dat je tot 10% van je woonoppervlakte verliest. Hoe meer isolatie, hoe moeilijker het ook is om het huis af te koelen in de zomer. En onze zomers worden alleen maar warmer. Bovendien brengt een recent grootschalig onderzoek in Duitsland aan het licht dat nu al 56% van de bewoners van passiefhuizen een oververhittingprobleem ervaren.”

Passieve koeling werkt niet in passiefhuis
Om een geothermiehuis met 200 m² leefruimte passief te koelen zijn er minimaal 180 lopende meter aardsondes vereist. Koeling in een passiefhuis, indien bijkomend uitgerust met de geothermische warmtepomp, werkt bijgevolg niet. Dit omdat het passiefhuis een 3x lagere energievraag voor verwarming heeft dan het geothermiehuis en er alsdan slechts 60 lopende meter aardsondes nodig zijn. Hierdoor heeft het passiefhuis echter 3x te weinig lopende meter aardsondes om te koelen. De temperatuur van de aarde rond het te beperkt aantal lopende meter aardsondes loopt na een 14-tal warme dagen te steil op en maakt verder koelen onmogelijk.

Identieke prestaties, maar meer dan dubbel zo duur in aanschaf en in onderhoud
Voor een geklimatiseerde woonoppervlakte van 200 m² komen zowel het passiefhuis op gas als het geothermiehuis aan hetzelfde lage energieverbruik van slechts 40 euro per maand. Echter op financieel vlak is de weg van een woning met E-peil 70 naar een passiefhuis met E-peil 32 meer dan dubbel zo duur als deze naar een geothermiehuis met E-peil 32. Dit vanwege dubbel zoveel isolatie, driedubbel glas, luchtdichtheid 0.6, zonnewering en het elektriciteitsverslindend verluchtingssysteem D. Verder vragen de luchtaanvoerkanalen van het systeem D veelvuldig onderhoud. “De geothermische warmtepomp daarentegen vergt de eerste 20 jaar weinig of geen onderhoud en de verticale aardsondes in de tuin en de vloerleidingen in de woning gaan minstens 75 jaar mee omdat ze over de volle lengte hermetisch ingekapseld zitten, de ene in bentoniet de andere in chape.”

Energieneutraal bouwen met geothermie
“Anders gesteld: voor het budget van de meerinvestering van een woning met E-peil 70 naar een passiefhuis heb je al een geothermiehuis uitgerust met zonnepanelen. Met de ene helft van de zonnepanelen wordt dan het energieverbruik van de woning (verwarming, koeling, aanmaak warm water en verluchting) teniet gedaan. We bereiken dan reeds een E-peil 0. Met de andere helft van de zonnepanelen wordt het huishoudelijk energieverbruik van zijn bewoners (koken, verlichting, elektronica, …) volledig teniet gedaan. We doen dan nog beter dan E-peil 0 en spreken dan van 0 gr CO2 uitstoot!